Pierwszy rok życia dziecka to niesamowity, bardzo szybki etap rozwoju. Niemowlę, które wydawałoby się, że nic nie rozumie, wymaga nieustannej opieki we wszystkich funkcjach życiowych w pierwszym roku rozwija się najpełniej i najszybciej niż w pozostałych latach życia. Z leżącego tylko maleństwa nasz pędraczek przeobraża się w istotę chodzącą na dwóch nogach, włażącą wszędzie, badającą otoczenie wszystkimi zmysłami, bawiącą się i manipulującą przedmiotami (dozwolonymi i nie). Dzięki tak szybkiemu rozwojowi fizycznemu dziecko ma okazję do kształtowania się funkcji poznawczych, percepcyjnych i oczywiście komunikacyjnych.
Jak przebiega rozwój mowy w pierwszym roku życia?
Pierwszy krzyk
Pierwszy krzyk dziecka jest oznaką jego życiowej aktywności, ale również potwierdzeniem funkcjonowania narządów mowy. Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku. Matka dość szybko uczy się odczytywać potrzeby dziecka po rodzajach krzyku. Wie kiedy można się spodziewać problemu pieluszkowego, kiedy bobas jest głodny, zmęczony, a kiedy potrzebuje towarzystwa i przytulania. W miarę rozwoju dziecko uczy się, że krzyk oznacza zajęcie się jego osobą, co w konsekwencji staje się jego pierwszą forma komunikowania się ze światem.
Głużenie
W 2 – 3 miesiącu życia pojawia się głużenie, czyli dźwięki, które nie maja znaczenia komunikacyjnego jedynie. Dziecko powtarza zbitki głoskowe, które brzmią trochę jak bli, kli, tli, bww, gla, bla itp. Głużenie u dzieci jest oznaka dobrego samopoczucia. Początkowo jest bez związku z miejscem i czasem, później tego typu dźwięki pojawiają się na widok bliskiej osoby.
Gaworzenie
Około 6 miesiąca dziecko zaczyna gaworzyć, czyli powtarzać dźwięki zasłyszane z otoczenia. Wielka radość sprawia dziecku powtarzanie sylab, parskanie, prychanie. Bobas bawi się swoim głosem, a powtarzanie jego produkcji przez bliskich prowokuje go do podtrzymania tego typu „komunikacji” i doceniania tego rodzaju kontaktu z bliskimi. Etap ten jest bardzo ważny w dalszym rozwoju mowy dziecka.
Pa pa
W 8 miesiącu dziecko zaczyna reagować na językowe zachowania dorosłych. Zaczyna rozumieć gest i znaczenie słów ‘pa, pa”, reaguje na zabawę typu „a kuku”.
Mama
9 miesiąc to początek rozumienia intencji komunikacyjnych. Zaczyna tworzyć się system fonetyczno-fonologiczny. Jeszcze słabe możliwości artykulacyjne pozwalają dziecku tworzyć słowa zbudowane z sylab otwartych zbudowanych ze spółgłosek prymarnych i wypowiadane są z intencją zakomunikowania treści, np. mama, baba, pa pa, am am. Dziecko zaczyna kojarzyć osoby dorosłe z ich imieniem. Pojawia się gest wskazywania palcem oraz początki budowania wspólnego pola uwagi.
Zabawy sylabami
Około 10 miesiąca życia pojawia się tzw. echolalia. W tym okresie dziecko ma tendencje do powtarzania własnych i zasłyszanych słów, które doskonali metoda prób i błędów. Wielokrotne powtarzanie dźwięków ze wskazywaniem konkretnej osoby lub przedmiotu prowadzi dziecko do wypowiadania pierwszych słów, np. mama, tata, baba, lala.
Pierwsze głoski
W pierwszym roku życia możemy zaobserwować samogłoski a, o, u, e, y, i oraz spółgłoski p, b, t, d. około 1 roku życia w słowniku dziecka dominują wyrażenia dźwiękonaśladowcze, np. miau, hau, blum, blum itp. Oznaczające przeważnie zwierzątka lub ulubione zabawki.
Kolejne postępy w rozwoju mowy przypadają na drugi rok życia.
